pluskiewicz.blogspot.com

Minęło parę dni od wyborów rektorskich, czas na podsumowanie.

Sądzę, że najważniejszy wniosek wynikający z decyzji podjętej przez Kolegium Elektorów to wskazanie, że ta grupa osób nie chce wprowadzenia istotnych zmian w sposobie funkcjonowania uczelni. Programy przedstawione przez kandydatów do objęcia stanowiska rektora Profesor Krystynę Olczyk i Prof. Przemysława Jałowieckiego oraz ich wypowiedzi w czasie debaty jednoznacznie pokazały, że przewidują zmiany o charakterze kosmetycznym. Inne zapatrywania przedstawił Prof. Andrzej Więcek oraz autor tego tekstu. Jak pokazały wyniki pierwszego głosowania zarysowała się wyraźna przewaga głosów elektorów opowiadających się za kontynuacją. Może zaryzykować tezę, że nawet wystawienie przez szeroko rozumianą opozycję tylko jednego kandydata i tak górą byłaby opcja zachowawcza.

Taki wynik procedury wyborczej „ustawia” naszą przyszłość na okres 4 lat, a gdy sięgniemy pamięcią wstecz możemy z łatwością wyobrazić sobie funkcjonowanie uczelni. Nie liczę na jakiekolwiek fundamentalne zmiany, wychodzące naprzeciw wyzwaniom nadchodzących lat.

Warto także zwrócić uwagę na fakt pełnienia funkcji jednoosobowych w uczelni w minionych latach przez nowego rektora i prorektorów. Wszyscy od co najmniej kilkunastu lat piastują funkcje prodziekana, dziekana, prorektora. Karuzela stanowisk trwa, grupa, która sięgnęła po władzę przed laty nadal nadaje ton w uczelni.
Czy nie mamy w uczelni innych osób godnych do objęcia tych stanowisk?

Nie uważam by grono osób podejmujących kluczowe decyzje powinno być tak wąskie, to swego rodzaju zawłaszczenie uczelni przez kilkanaście osób wymieniających się stanowiskami.
Ale widać taka była wola głosujących, zatem chciałbym spróbować spojrzeć na problem z szerszej perspektywy. Zebrałem informacje z innych polskich uczelni dotyczące wyborów rektorskich w bieżącym roku. Generalnie wszędzie zwyciężała opcja zachowawcza, reformatorzy nie znajdowali poparcia. Polskie środowiska akademickie nie życzą sobie zmian, w zdecydowanej przewadze są poglądy zachowawcze. Nowatorskie pomysły w zakresie nauki czy dydaktyki nie są mile widziane. Stoi to w pewnej sprzeczności z próbami, jakie w ostatnich latach podejmuje Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wprowadzając nowy system finansowania badań naukowych. Szkolnictwo wyższe to jest jeden z tych obszarów, które decydują o poziomie cywilizacyjnym państwa. Wystarczy spojrzeć na światowy ranking uniwersytetów, na którym brylują uczelnie amerykańskie, a w Europie prym wiodą uczelnie z Wielkiej Brytanii, Francji, Skandynawii czy Szwajcarii. Bez dobrej nauki nie ma cywilizacji na wysokim poziomie. Dlaczego w jednych krajach uczelnie świetnie funkcjonują, a w innych plasują się na gdzieś na odległych miejscach w rankingach? Przecież ludzie są wszędzie tacy sami, nie sądzę by np. Polacy czy Czesi byli głupsi niż Szwedzi czy Brytyjczycy. Co decyduje, że tak daleko nam do czołówki europejskiej nie mówiąc o światowej? Uważam, że decydującym czynnikiem jest system oceny wyników pracy naukowej i dydaktycznej oraz idący z nim systemem finansowania. Ważna jest także wielkość środków kierowanych na uniwersytety. Organizmy państwowe dbające o interes publiczny dysponuje precyzyjnym systemem, który wymusza dobrą pracę uniwersytetów stosując stały monitoring jakości i kierując pieniądze tam gdzie trzeba. Nikt nie jest wyłączony z tej oceny, a chyba najlepiej ten system funkcjonuje w USA. Dobrze pracujesz, masz dobre dochody i wysoki prestiż, zaniedbujesz się, odpadasz z konkurencji. W Polsce państwo nie ma żadnego spójnego systemu wymuszania dobrej pracy uniwersytetów. Panuje demokracja akademicka, która miast stać się motorem postępu stała się trampoliną do konserwacji status quo. Po latach panowania systemu komunistycznego panowała w uczelniach wiara, że gdy pozbędziemy się balastu sekretarzy i ubeków to demokracja sama się oczyści i będziemy obserwowali szybki postęp. Nic bardziej błędnego, mentalnie, organizacyjnie i kulturowo tkwimy ciągle w minionej epoce. Panuje powszechne zadowolenie, a zmiany nie są pożądane.

W rankingu szanghajskim najlepsza polska uczelnia medyczna, Uniwersytet Medyczny z Poznania uplasował się na 1607, a nasza uczelnia na 2147 miejscu. Jesteśmy marnym tłem dla świata. Konieczność zmiany tej sytuacji jest oczywista. Ale dokonać skoku cywilizacyjnego? Jak widać demokracja akademicka zawiodła, ba, wręcz promuje patologiczne rozwiązania. Jedyna szansa to spójny, koherentny, precyzyjny system oceny i motywacji wprowadzony przez władze państwowe, czyli Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Skierowanie strumienia pieniędzy tam gdzie się dobrze pracuje w krótkim czasie wyeliminowałoby by z uczelni osoby pozorujące pracę naukową i dydaktyczną, które zostałby pozbawione wsparcia finansowego. Trudno orzec dlaczego dotąd taki system nie został wprowadzony w życie; jest wiele możliwych odpowiedzi, ale niezależnie od powodów braku działań państwa efekt końcowy jest identyczny = słabość polskich uczelni i regres polskiej nauki.

To słabość państwa polskiego, które zaniedbuje ważny obszar życia społecznego. Za taką postawę i lekceważenie interesu społecznego już dziś płacimy wysoką cenę, stając się w coraz większym stopniu naśladowcami obcej myśli i cudzych pomysłów. Stąd już tylko krok do konsumowania wytworów materialnych i niematerialnych, które wytworzyły inne nacje. Zamiast przebijać się do grupy krajów o wysokim poziomie cywilizacyjnym staczamy się do grupy biernych, marnie wykształconych i sterowalnych odbiorców myśli i towarów napływających do nas ze świata zewnętrznego.